Trong thế giới y học hiện đại, hệ tiêu hóa và các vấn đề liên quan đến nó luôn được quan tâm đặc biệt. Các bệnh lý về đường tiêu hóa, dù không trực tiếp đe dọa tính mạng như ung thư, nhưng nếu không được chăm sóc và điều trị kịp thời, chúng có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống. Một trong số những vấn đề phổ biến và đáng chú ý nhất chính là bệnh lý liên quan đến vi khuẩn Helicobacter pylori (HP), một nguyên nhân chính gây ra các bệnh về dạ dày.
Vi Khuẩn HP là gì, Cùng Quatanghanquoc để tìm hiểu rõ hơn về HP nhé hãy theo chân Tâm An tìm hiễu kỹ hơn.
Vi khuẩn HP trong dịch vị dạ dày
Contents
- 1 1. Vi khuẩn HP là gì
- 2 2. Những người có nguy cơ lây nhiễm HP
- 3 3. Vi khuẩn HP lây qua đường nào
- 4 4. Cách nhận biết vi khuẩn HP khi bị lây nhiễm
- 5 5. Các biến chứng nguy hiểm khi nhiễm vi khuẩn HP
- 6 6. Các cách điều trị vi khuẩn HP
- 7 7. Một số biện pháp điều trị vi khuẩn HP tại nhà
- 8 8. Cách phòng ngừa nhiễm vi khuẩn HP hiệu quả
- 9 9. Khuẩn HP và thực trạng kháng kháng sinh
1. Vi khuẩn HP là gì
Khuẩn HP là một loại vi khuẩn thường sinh sôi và phát triển trong dạ dày của con người. Tên đầy đủ của khuẩn này là Helicobacter pylori. Chúng xâm nhập vào cơ thể theo nhiều cách thức khác nhau. Và gây nên nhiều tổn hại xấu, ảnh hưởng tới sức khỏe người bệnh.
Mặc dù môi trường sống trong dạ dày rất nhiều axit. Tuy vậy, khuẩn HP vẫn có thể tồn tại và phát triển rất tốt ở đây. Loại vi khuẩn này tiết ra một loại enzyme có tên Urease có thể trung hòa được axit trong dạ dày. Khi dạ dày bị trung hòa lượng axit vốn có ban đầu. Cơ thể con người sẽ tự động tiết ra một loại chất có tác dụng kháng viêm. Chính chất này lại gây hại lên cho niêm mạc dạ dày của họ.
Vi khuẩn HP là loại vi khuẩn rất thường gặp hiện nay
Khi hoạt động, vi khuẩn HP tiết ra một loại men làm hủy hoại lớp chất nhầy vốn có ở niêm mạc dạ dày. Khi lớp nhầy này bị ảnh hưởng, lượng axit dễ dàng tấn công vào niêm mạc dẫn đến các tổn thương. Không những vậy, vi khuẩn HP còn có khả năng sản xuất ra những độc tố làm thoái hóa và dẫn tới hoại tử tế bào dạ dày. Những tổn thương này sẽ làm tiền đề cho axit có thể thẩm thấu vào thành dạ dày và gây nên các ổ viêm loét. Những tổn thương này ngày một tăng sẽ gây ra tình trạng ung thư dạ dày và viêm loét dạ dày cấp tính.
2. Những người có nguy cơ lây nhiễm HP
Nhiễm khuẩn HP là căn bệnh mà bất kì đối tượng nào cũng có thể mắc phải. Hiện nay, ước tính trên thế giới có khoảng hơn 50% dân số nhiễm khuẩn HP. Mặc dù là căn bệnh phổ biến dễ thấy trên thế giới. Tuy nhiên, tỷ lệ mắc bệnh cao hay thấp còn phải phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau như tuổi tác, giới tính, thói quen sinh hoạt và lối sống, chất lượng cuộc sống.
Những trường hợp mắc nhiễm khuẩn HP sẽ không có triệu chứng hay gặp bất cứ biến chứng nào về đường tiêu hóa. Vì vậy sẽ rất khó để phát hiện xem không biết mình có nhiễm khuẩn HP hay chưa. Chỉ đến khi dạ dày bị tổn thương nặng nề về các bệnh tiêu hóa và gây ra viêm loét. Lúc đó mới chữa trị thì sẽ rất khó để hồi phục.
Theo nghiên cứu đã chỉ ra rằng, tỷ lệ trẻ em có nguy cơ nhiễm HP là rất cao. Đặc biệt ở các nước đang phát triển, tỷ lệ trẻ em dưới 8 tuổi bị niễm HP cao gấp gần bốn lần so với các nước phát triển. Tỷ lệ này lên tới 96,8%. Trái ngược với đó là ở các nước phát triển, tỷ lệ nhiễm HP ở trẻ em ở mức rất thấp. Trung bình chỉ khoảng tầm 20% ở đối tượng trẻ em.
Trẻ em có nguy cơ lây nhiễm khuẩn HP rất cao
Trẻ em là đối tượng rất dễ lây nhiễm bởi chỉ cần tiếp xúc với nguồn bệnh thì sẽ lây lan rất nhanh. Nguồn bệnh đơn giản chỉ là vệ sinh, thực phẩm bẩn, thức ăn không được nấu chín kĩ. Tất cả những thói quen đó có thể sẽ mang vi khuẩn HP vào trong cơ thể.
3. Vi khuẩn HP lây qua đường nào
Khuẩn HP là loại vi khuẩn hoàn toàn có thể lây từ người sang người. Vì khó để nhận biết được các triệu chứng của bệnh. Nên có thể người bệnh cũng không thể biết được mình đang nhiễm bệnh mà vẫn đang chủ quan. Cả người lây bệnh lẫn người bị nhiễm đều không ý thức được việc lây nhiễm. Chính vì vậy, nếu càng chủ quan thì tỷ lệ mắc bệnh sẽ ngày một tăng cao.
Có ba con đường truyền nhiễm chính. Có thể kể ra đó là lây nhiễm qua đường miệng – miệng, lây nhiễm qua dạ dày – miệng và đường phân – miệng.
Nhiễm vi khuẩn HP qua đường miệng – miệng
Lây nhiễm qua đường miệng – miệng là con đường lây nhiễm chủ yếu. Khuẩn Hp có thể dễ dàng lây nhiễm qua đường này. Khi đó, vi khuẩn HP có thể lây lan từ người sang người qua việc tiếp xúc với nước bọt của người bệnh. Hoặc cũng có thể qua dịch dạ dày và răng miệng.
Bên cạnh đó, do vi khuẩn HP tồn tại trong nước bọt và ở trong dịch vị dạ dày. Nên chúng sẽ dễ dàng lây lan nếu dùng chung bát đũa, chung bàn chải đánh răng, khi hôn. Đặc biệt là thói quen mớm cơm cho con nhỏ ở các bà mẹ. Những thói quen này sẽ gây ra khả năng mắc khuẩn HP lây lan chung trong gia đình rất cao.
Nhiễm vi khuẩn HP qua đường dạ dày – miệng
Môi trường sống chính của khuẩn HP là ở trong dịch vị dạ dày. Vì sinh sôi và phát triển ở trong môi trường này nên khuẩn HP sẽ gây ra nhiều bệnh lý về dạ dày cho bệnh nhân. Khi lượng khuẩn HP trong dạ dày đủ làm gây ra các bệnh lý như viêm loét dạ dày và đau dạ dày mãn tính. Người bệnh sẽ xuất hiện những trường hợp thường thấy như ợ chua, trào ngược dạ dày.
Khuẩn HP lây qua đường dạ dày – miệng
Chính khi những triệu chứng này xuất hiện. Người bệnh liên tục mắc ợ chua, ợ nóng và trào ngược dạ dày. Khi đó, một lượng khuẩn HP cũng đã được vận chuyển từ dạ dày lên khoang miệng. Tại đây, khuẩn HP có thể dễ dàng lây lan qua đường miệng – miệng. Bên cạnh đó còn phát tán ra môi trường ngoài và lây lan cho người khác.
Nhiễm vi khuẩn HP qua đường phân – miệng
Khuẩn HP cũng có thể ra ngoài cơ thể theo đường phân. Tuy nhiên, khi ở môi trường ngoài, nó vẫn còn sống và tiếp tục sinh sôi gây bệnh. Cho nên việc rửa tay trước và sau khi đi vệ sinh thật kỹ với xà phòng rất cần thiết. Việc này sẽ giúp vệ sinh sạch sẽ và tránh lây nhiễm.
Bên cạnh đó, nguy cơ để lây nhiễm qua đường dạ dày – dạ dày cũng chiếm tỷ lệ khá cao. Tuy không phổ biến như nhiều hình thức lây nhiễm trên. Bệnh nhân có thể bị lây nhiễm khi đi nội soi dạ dày. Trường hợp này xảy ra khi các thiết bị y tế không được khử trùng đúng cách. Do đó, vi khuẩn HP của bệnh nhận trước còn bám lại sẽ xâm nhập vào cơ thể của bệnh nhân kế tiếp.
4. Cách nhận biết vi khuẩn HP khi bị lây nhiễm
Bởi vì sự âm thầm xâm hại cơ thể con người, các triệu chứng ở bệnh nhân nhiễm khuẩn HP luôn thầm lặng và không rõ ràng. Người bệnh sẽ không biết mình liệu có mắc bệnh hay không. Vì vậy, để chắc chắn bệnh nhân cần đi khám bác sĩ chuyên khóa để được chuẩn đoán chính xác. Những biện pháp xét nghiệm có thể kể đến như:
- Phương pháp xâm lấn: Hay còn được gọi là nội soi dạ dày. Phương pháp này sẽ nội soi vào trong dạ dày tá tràng để xem xét và đánh giá các vết loét do khuẩn HP gây nên. Qua đó cũng xem xét thêm có gặp những tổn thương ung thư hay tiền ung thư hay không để tìm ra liệu pháp chữa trị thích hợp.
- Phương pháp không xâm lấn: Người bệnh sẽ không cần phải xét nghiệm hay nội soi phức tạp. Người bệnh sẽ chỉ cần test hơi thở hoặc xét nghiệm vi khuẩn HP trong phân. Ngoài ra có thể tìm kháng thể HP ở trong máu, tuy nhiên phương pháp này ít được áp dụng hơn.
Cần phải điều trị dứt điểm vi khuẩn HP
Ngoài những phương pháp trên, người bệnh cũng cần phải chú ý phòng tránh và loại bỏ những thói quen không tốt. Cần có thói quen sinh hoạt và lối sống khoa học, người bệnh sẽ dễ dàng ngăn ngừa được bệnh tật.
5. Các biến chứng nguy hiểm khi nhiễm vi khuẩn HP
Khuẩn HP được cho là loại vi khuẩn khi gây bệnh sẽ không gây ra triệu chứng nguy hiểm nào. Vì vậy, người bệnh sẽ không biết được mình có đang bị bệnh hay không. Chính vì không biết mình bị bệnh nên nhiều người chủ quan và lại dần dần bị nặng thêm. Về lâu dài sẽ để lại hậu quả không mong muốn. Nhiều căn bệnh từ khuẩn HP mà ra có thể kể đến như viêm dạ dày cấp tính, ung thư dạ dày và viêm loét dạ dày.
Đến lúc phát tán bệnh nặng, người bệnh mới vỡ lẽ ra. Sẽ không ai ngờ rằng chỉ vì những con vi khuẩn nhỏ bé này mà lại gây nên những căn bệnh nguy hiểm tới tính mạng. Ngoài viêm loét dạ dày và viêm dạ dày cấp tính, ung thư dạ dày cũng là một loại bệnh đáng lo ngại cho người bệnh.
Viêm dạ dày cấp tính
Viêm dạ dày cấp tính có thể xảy ra ở một phần hoặc toàn bộ niêm mạc dạ dày. Đây là triệu chứng dạ dày bị tổn thương xuất hiện những vết sưng đỏ hoặc trầy xước. Biểu hiện của viêm dạ dày cấp tính thường xuất hiện rất nhanh và nhanh chóng. Tuy nhiên nó để lại những cơn đau rất khó chịu cho người bệnh.
Khuẩn HP là nguyên nhân gây ra viêm dạ dày cấp tính. Mặt khác, nếu khuẩn này được chữa trị chưa dứt điểm từ trước đó. Nếu người bệnh tiếp xúc với các yếu tố làm thuận lợi cho sự sinh sôi trở lại của vi khuẩn. Nó sẽ trở lại và gây nên tình trạng viêm dạ dày cấp tính.
Ung thư dạ dày
Khuẩn HP là một trong nhiều nguyên nhân dẫn đến ung thư dạ dày. Tuy không phải là nguyên nhân chính. Nhưng loại vi khuẩn này cũng là nguyên nhân mà hàng triệu ca mắc ung thư hiện nay. Bên cạnh đó vẫn còn những nguyên nhân khác như thói quen sinh hoạt, ăn uống thiếu khoa học. Cùng với việc sử dụng chất kích thích cùng thực phẩm bẩn ô nhiễm.
Ung thư dạ dày là biến chứng nguy hiểm nhất
Mặc dù tỷ lệ bệnh nhân nhiễm khuẩn HP và tiến triển thành ung thư dạ dày không quá cao. Nhưng đây vẫn là một trong những căn bệnh nguy hiểm. Mọi người cần phải có cách chủ động phòng tránh và điều trị sớm. Nhất là đối với những trường hợp dễ mắc bệnh do đã có tiền sử bệnh từ trước. Hay những bệnh nhân sinh ra trong gia đình có người từng bị nhiễm.
Viêm loét dạ dày
Đây là căn bệnh làm tổn thương viêm và xuất hiện tình trạng loét ở vùng niêm mạc dạ dày hoặc thành tá tràng. Khuẩn HP là một trong những nguyên nhân chính và trực tiếp gây viêm loét dạ dày và tá tràng. Sau khi vi khuẩn này xâm nhập vào cơ thể, vi khuẩn sẽ chui vào trong lớp nhầy của thành tế bào. Lớp nhầy này là lớp có tác dụng bảo vệ niêm mạc. Khi bị xâm nhập, nó sẽ tiết ra các độc tố làm mất chức năng vốn có của niêm mạc và chống lại axit.
Bạn có thể tham khảo Reserve jeunesse (2022), là một loại thực phẩm chức năng có công dụng hiệu quả. Để bổ sung vào quá trình điều trị của mình.
6. Các cách điều trị vi khuẩn HP
Vì là vi khuẩn xuất hiện trong dạ dày, cho nên khuẩn HP cần được chữa trị bằng những phương pháp được tác động vào dịch tiết axit dạ dày. Phương pháp mà bác sĩ áp dụng nhiều nhất cho bệnh nhân chính là sử dụng thuốc. Kết hợp giữa các loại kháng sinh với nhau cùng với các loại thuốc làm giảm dịch tiết axit có trong dạ dày. Tuy nhiên, những loại thuốc này cũng có nhiều tác dụng phụ không mong muốn.
Sử dụng thuốc theo yêu cầu của bác sĩ để chữa bệnh
Một số tác dụng phụ có thể ảnh hưởng tới sức khỏe như tiêu chảy, xuất hiện phân đen, lưỡi đen, gây rối loạn vị giác. Nhưng những triệu chứng này không xuất hiện quá nhiều và không gây ra hậu quả quá nghiêm trọng cho người bệnh. Vì vậy nên cần phải tuân theo đơn thuốc của các y bác sĩ để sử dụng sao cho phù hợp.
Mặc dù vậy không phải ai cũng nên điều trị diệt khuẩn HP dứt điểm. Loại vi khuẩn này chỉ định điều trị đối với các trường hợp như: xuất huyết giảm tiểu cầu, những người bị viêm loét dạ dày tá tràng, ung thư dạ dày. Bởi đây là những biến chứng đã nghiêm trọng, cần phải diệt triệt để. Nếu không sẽ gây ra những cơn đau nhói khó chịu cho bệnh nhân.
7. Một số biện pháp điều trị vi khuẩn HP tại nhà
Để điều trị loại vi khuẩn này một cách hiệu quả thì cần phải kết hợp theo nhiều phương pháp. Bên cạnh việc điều trị theo yêu cầu và phương pháp trị liệu của bác sĩ. Người bệnh cũng cần phải tự mình thay đổi thói quen sống và phương pháp sống lành mạnh. Việc thay đổi lối sống sẽ giúp đẩy nhanh quá trình điều trị của bác sĩ. Người bệnh nên tập thực hiện một lối sống lành mạnh như:
- Bổ sung nhiều rau củ quả vào bữa cơm hàng ngày
- Ăn nhiều thực phẩm có chứa lợi khuẩn: sữa chua, sữa chua uống, kim chi,…
- Hạn chế ăn đồ ăn đóng gói sẵn
- Hạn chế đồ chiên rán, dầu mỡ và cay nóng
- Hạn chế ăn nhiều đồ có chứa axit như xoài, chanh, cam, …
- Nghỉ ngơi đầy đủ và tập thói quen ngủ sớm
- Hạn chế căng thẳng, suy nghĩ lo âu
- Kiêng uống rượu bia, hút thuốc lá và sử dụng các chất kích thích
Thực hiện lối sống lành mạnh để tự chăm sóc bản thân
Mặc dù các biến chứng như viêm loét dạ dày và viêm dạ dày cấp tính sẽ gây ra những cơn đau dữ dội cho người bênh. Khi những cơn đau này xuất hiện, người bệnh không thể chịu đựng được sẽ suy nghĩ đến việc dùng thuốc. Tuy nhiên các loại thuốc giảm đau cần có sự đồng ý của bác sĩ trước khi dùng. Nếu không tìm hiểu kĩ mà sử dụng theo ý thích sẽ dẫn đến nhiều hậu quả về sau.
Nhiều loại thuốc giảm đau sẽ có tác dụng phụ ảnh hưởng tới dạ dày. Ví dụ như thuốc NSAID, đây là loại thuốc có thể gây tổn thương đến niêm mạc dạ dày. Nếu người bệnh cảm thấy quá đau và cần điều trị thì hãy liên hệ với bác sĩ để được kê đơn thuốc hợp lý.
8. Cách phòng ngừa nhiễm vi khuẩn HP hiệu quả
Mặc dù là một loại vi khuẩn quen thuộc. Đây không phải là một căn bệnh hiếm và đã rất nhiều người biết tới. Tuy nhiên, hiện nay vẫn chưa có loại kháng sinh hay thuốc đặc trị nào có thể phòng ngừa khuẩn HP. Chúng ta chỉ có thể tự bảo vệ chính mình và sức khỏe bằng những phương pháp khoa học. Một số ví dụ như:
- Ăn chín, uống sôi
- Thường xuyên rửa tay bằng xà phòng trước và sau khi ăn, sau khi đi vệ sinh và sau khi chế biến thức ăn
- Đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm: Không sử dụng những loại thực phẩm đã ôi thiu, hỏng hóc. Không ăn các thực phẩm có nguồn gốc không rõ ràng, hạn chế đi ăn hàng quán vỉa hè.
- Bổ sung đủ 5 loại chất dinh dưỡng vào bữa ăn hàng ngày
- Thăm khám tiêu hóa định kì 6 tháng một lần
- Tập thể dục thể thao thường xuyên để tăng sức đề kháng, thúc đẩy cơ chế thải độc bên trong cơ thể, bao gồm cả vi khuẩn HP
- Không dùng chung đụng vật dụng cá nhân với người khác, kể cả người thân trong gia đình mình.
- Sinh hoạt hàng ngày theo lối sống và chế độ lành mạnh. Một vài hoạt động có thể áp dụng như: hạn chế sử dụng rượu bia, không hút thuốc lá, không ăn đồ cay nóng,…
- Giảm căng thẳng và stress lo âu
Phòng ngừa nhiễm khuẩn HP hiệu quả
Những biện pháp trên mặc dù không thể đẩy lùi được bệnh. Tuy nhiên có thể hạn chế tình trạng viêm loét dạ dày. Nếu sinh hoạt theo một lối sống khoa học, bạn sẽ dễ dàng có được một sức khỏe tốt.
9. Khuẩn HP và thực trạng kháng kháng sinh
Bởi vì chưa có loại vacxin và thuốc điều trị dứt điểm. Nên đa phần bác sĩ sẽ xử lý khuẩn HP bằng cách cho người bệnh sử dụng thuốc, đặc biệt là thuốc kháng sinh để hạn chế quá trình sinh trưởng. Tuy nhiên, theo nhiều số liệu thống kê gần đây, vi khuẩn HP có nhạy cảm với nhiều loại kháng sinh trong ống nghiệm. Nhưng trên thực tế, tình trạng kháng kháng sinh của khuẩn HP ngày càng có chiều hướng tăng. Con số ngày một tăng lên và chưa có dấu hiệu dừng lại.
Kháng thuốc Metronidazole
Metronidazole là một loại thuốc kháng sinh được dùng phổ biến rộng rãi và được nhiều chuyên khoa áp dụng trong điều trị khuẩn HP. Loại thuốc này được sử dụng rộng rãi và thường xuyên. Theo thống kê của tổ chức y tế thế giới WHO, tỷ lệ kháng thuốc trung bình hiện nay là 49,33%. Đây là tỷ lệ cao nhất trong các loại kháng sinh được áp dụng
Khuẩn HP kháng kháng sinh
Con số này được phụ thuộc vào tùy từng khu vực địa lý. Trong đó, khu vực các nước đang phát triển chiếm tỉ lệ cao, 48,75%. Theo sau đó là các nước phát triển với 25%. Sở dĩ tỷ lệ này cao như vậy là do Metronidazole được dùng phổ biến nhiều trong điều trị các loại bệnh vi khuẩn. Như phụ khoa, ký sinh trùng, răng miệng. Vì vậy khi dùng thuốc này để điều trị vi khuẩn HP sẽ xảy đến tình trạng kháng Metronidazole.
Kháng thuốc Clarithromycin
Đây là một loại thuốc thuộc nhóm kháng sinh mạnh được bổ sung vào đơn thuốc điều trị HP. Clarithromycin có tác dụng rất hiệu quả trong việc kháng khuẩn. Tuy nhiên, nếu không được sử dụng đúng cách sẽ gây nên tình trạng kháng kháng sinh hay còn gọi là lờn thuốc. Tỷ lệ người bệnh sử dụng và kháng thuốc Clarithromycin hiện nay khoảng từ 15,6% đến 20,21%
Hiện tượng này không chỉ xảy ra ở Việt Nam mà còn phổ biến rộng rãi ở các quốc gia đang phát triển và châu Á. Trong đó Ấn Độ là đất nước có tỷ lệ kháng thuốc cao nhất, chiếm 61,2%. Xếp thứ 2 là Trung Quốc với tỷ lệ kháng là 46.21%.
Kháng thuốc Amoxicillin
Amoxicillin là loại thuốc phổ biến và được sử dụng rất nhiều bởi tính ứng dụng cao. Loại thuốc này có khả năng tiêu diệt vi khuẩn HP. Đây cũng là loại thuốc có thể thay thế Metronidazole khi người bệnh kháng kháng sinh Metronidazole. Mặc dù vậy, chỉ qua một thời gian ngắn ứng dụng thuốc vào việc điều trị. Tỷ lệ kháng thuốc đã tặng vọt lên hơn 15%.
Do đó, để diệt trừ tận gốc khuẩn HP có trong dạ dày. Cũng là nhằm phòng tránh các bệnh liên quan đến hệ tiêu hóa và hô hấp. Người bệnh cần nên đi theo đúng hướng mà các bác sĩ đã vạch ra. Chữa trị tuân theo phác đồ điều trị hợp lý. Có như vậy mới tránh được tình trạng kháng thuốc và gây khó khăn cho quá trình trị liệu sau này.
